Valideyn olaraq hamımız övladlarımız üçün ən yaxşısını istəyirik — xüsusilə də söhbət onların sağlamlığından gedirsə. Amma gəlin etiraf edək, diş baxımı çox vaxt prioritetlər siyahısında o qədər də yuxarıda olmur. Məktəb cədvəli, idman məşqləri və “şəkər sevən” uşaqları idarə etmək arasında ağız gigiyenasını unuduruq — ta ki, problem yaranana qədər.

Əslində, uşaqların diş baxımı onların pediatrik müayinələri qədər vacibdir. Və sevindirici xəbər odur ki, bir çox uşaqlarda rast gəlinən diş problemləri düzgün qulluq və maarifləndirmə ilə tamamilə qarşısı alına bilər.

Bu bloqda uşaqlarda ən çox görülən diş problemlərinə, onların yaranma səbəblərinə və uşaq diş həkiminin (pediatrik stomatoloqun) bu prosesdəki roluna baxacağıq. Yazının sonunda övladınıza sağlam və xoşbəxt təbəssüm qazandırmaq üçün özünüzü daha inamlı hiss edəcəksiniz.

Uşaqlarda ən çox rast gəlinən diş problemləri

Uşaqlar çox dözümlü olsalar da, onların inkişafda olan dişləri və çənə quruluşu xüsusi qayğı tələb edir. Aşağıda tez-tez rast gəldiyimiz 6 əsas diş problemi qeyd olunub:

1. Diş çürüməsi (Karies)

Ən yayılmış problem — diş çürüməsidir. Bilirsinizmi, karies dünyada uşaqlar arasında ən çox rast gəlinən xroniki xəstəliklərdən biridir?

Ağızdakı bakteriyalar şəkərlə qidalanaraq turşu əmələ gətirir. Bu turşu diş minasını (emalı) zədələyir və nəticədə dişdə oyuqlar (çürüklər) yaranır.

Sadə dillə desək, mina uşağınızın dişlərini qoruyan “superqəhrəman qalxanı” kimidir. Ancaq şəkərli qidalar və qazlı içkilər bu qalxanı tədricən zəiflədir.

Əsas səbəblər:

• Şəkərli və yapışqan qidaların tez-tez qəbulu

• Dişləri qeyri-müntəzəm fırçalama

• Flüorid çatışmazlığı

• Genetik meyl (zəif mina)

2. Barmaq əmmə (Thumb sucking)

Kiçik yaşlarda bu vərdiş şirin və zərərsiz görünsə də, uzun müddət davam etdikdə dişlərin düzülüşünə və çənə formalaşmasına təsir göstərə bilər. Daimi təzyiq dişlərin irəli çıxmasına (overbite) səbəb ola bilər.

Məsələn, bir pasiyentim — 7 yaşlı qız uşağı — uzunmüddətli barmaq əmmə nəticəsində çənə deformasiyası ilə gəlmişdi. Ailə ilə birlikdə müsbət motivasiya üsulları və mükafat sistemi tətbiq etdik, nəticədə uşaq bu vərdişi tərgidib dişləri tədricən düzəldi.

3. Diş çıxarma (Teething) problemləri

Diş çıxarma prosesi həm uşaqlar, həm də valideynlər üçün çətin dövrdür. Adətən bu proses 6 aylıqda başlayır, lakin hər uşağın tempi fərqlidir. Bu dövrdə ağız sulanması, narahatlıq, diş ətində şişkinlik kimi əlamətlər müşahidə oluna bilər.

Bəzən dişlər gec çıxır (gecikmiş dişlənmə) və ya diş ətinin altında ilişib qalır (impacted teeth). Əgər övladınızın diş çıxarma prosesi ilə bağlı şübhəniz varsa, pediatrik diş həkiminə müraciət edin.

4. Dişlərin əyri düzülməsi (Maloklüziya)

Dişlərin əyri və ya sıx düzülməsi təkcə görünüş problemi deyil, həm də çeynəmə, nitq və özünəinam üzərində təsir göstərə bilər. Bu, çox vaxt genetik və ya barmaq əmmə, uzunmüddətli əmzik istifadəsi kimi vərdişlərdən qaynaqlanır.

Vaxtında ortodontik müdaxilə (breket və ya elayner) dişlərin düzgün istiqamətdə inkişafına kömək edir.

5. Diş əti xəstəliyi (Gingivit)

Bəli, uşaqlarda da diş əti iltihabı yarana bilər. Gingivit — diş ətində bakterial lövhə (plaq) yığılması nəticəsində yaranır.

Əlamətləri:

• Qızarmış, şişmiş diş ətləri

• Fırçalama zamanı qanaxma

Yaxşı xəbər: gingivit geri çevrilə bilən bir vəziyyətdir. Peşəkar təmizləmə və evdə düzgün fırçalama ilə tamamilə sağalır.

6. Diş travması (Zədələnmə)

Uşaqlar çox hərəkətli olduqları üçün düşmə və zədələr qaçılmazdır. İdman zamanı və ya oyun oynayarkən dişin qırılması və ya çıxması halları tez-tez olur.

Məsələn, 8 yaşlı bir uşaq kriket oynayarkən yıxılıb ön dişini qırmışdı. Valideynlər onu dərhal klinikaya gətirdi və biz kompozit dolğu ilə dişi bərpa etdik — təbəssümü yenidən əvvəlki kimi oldu.

Uşaq diş həkiminin rolu

Bəs bütün bu problemlərin qarşısı necə alınır?

Burada pediatrik diş həkimi — yəni uşaqlar üçün ixtisaslaşmış stomatoloq — ön plana çıxır.

Niyə pediatrik diş həkimi seçmək vacibdir?

Uşağa uyğun yanaşma. Diş həkiminə getmək uşaqlar üçün qorxulu ola bilər. Pediatrik stomatoloqlar uşaqları rahat hiss etdirmək üçün rəngarəng mühit, yumşaq ünsiyyət və əyləncəli alətlərdən istifadə edirlər.

Uşaqlarda xüsusi bilik və təcrübə. Pediatrik diş həkimləri körpəlikdən yeniyetməliyə qədər bütün inkişaf mərhələlərində diş problemlərini müalicə etmək üçün xüsusi təlim keçirlər.

Uzunmüddətli ağız sağlamlığı təhsili. Yaxşı vərdişlər uşaq yaşda formalaşır. Bu həkimlər ailələri düzgün fırçalama, qidalanma və profilaktika barədə maarifləndirirlər.

Erkən diaqnostika. Müntəzəm müayinələr zamanı pediatrik həkimlər çürük və ya diş düzülüşü problemlərini erkən aşkar edir və vaxtında tədbir görürlər.